Bệnh chàm (viêm da) là gì?
Từ bệnh chàm, có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là ‘bùng phát hoặc sôi lên’, dùng
để chỉ các mụn nước (bóng nước) gặp trong bệnh chàm cấp tính. Viêm da có nghĩa là tình
trạng viêm tại da. Các thuật ngữ có xu hướng được sử dụng đồng nghĩa. Bệnh chàm là
một dạng phản ứng ở da với nguyên nhân thực sự chưa được hiểu rõ và các dạng chàm
được mô tả bằng nhiều thuật ngữ khác nhau. Phù nề bên trong và giữa các tế bào sừng
(spongiosis) có thể gây chảy dịch, với các mụn nước có thành mỏng (nội biểu bì) sẽ sớm
vỡ ra. Bệnh chàm có thể là nội sinh (dạng phổ biến nhất – bệnh chàm cơ địa) hoặc ngoại
sinh, nhưng chức năng của hàng rào biểu bì là bất thường ở hầu hết các dạng bệnh chàm,
do đó da dễ bị kích ứng.
Tôi nên tìm gì?
Bệnh chàm gây ngứa. Bệnh nhân bị bệnh chàm cấp tính cũng có thể rất khó chịu. bệnh
nội sinh có xu hướng đối xứng, trong khi vị trí tiếp xúc quyết định sự phân bố của viêm
da tiếp xúc. Các dấu hiệu phụ thuộc vào cấp tính, bán cấp hay mạn tính nhưng bao gồm
sự kết hợp của:
• Hồng ban: thường không rõ ràng (so sánh với bệnh vẩy nến được xác định rõ).
• Vảy, có thể không xuất hiện trong giai đoạn đầu của bệnh chàm tiếp xúc cấp tính, khi da
bị ban đỏ và phù nề.
• Vết xước (trầy xước).
• Sẩn, phù nề và/hoặc mụn nước (đôi khi là bọng nước) trong giai đoạn cấp tính của bệnh
chàm.
• Tiết ra dịch huyết thanh (rỉ dịch) và đóng vảy trong bệnh chàm cấp tính (đóng vảy có
thể là dấu hiệu của nhiễm trùng vi khuẩn cấp thứ phát, cũng như mụn mủ).
• Da dày lên, có nhiều vết hằn trên da (lichen hóa), thứ phát do chà xát lâu ngày.
• Sẩn ngứa (ngứa, nốt ban đỏ): thứ phát do cọ xát mạn tính.
• Tăng sừng trong bệnh chàm mãn tính.
• Tăng sắc tố thứ phát do cọ xát mãn tính.
• Giảm hoặc tăng sắc tố sau viêm ở vùng da sẫm màu.
Tôi nên làm gì?
• Nói chung, không cần phải sinh thiết da—mô học sẽ không cho bạn biết nguyên nhân
gây ra bệnh chàm và chẩn đoán chỉ dựa trên lâm sàng.
• Lấy mẫu da từ vết chàm đóng vảy để nuôi cấy vi khuẩn.
• Trong trường hợp phát ban mụn nước, loại trừ nhiễm virus herpes. bệnh chàm
herpeticum có thể làm phức tạp bệnh chàm cơ địa.
• Cạo da để loại trừ nhiễm nấm (dermatophyte) ở phát ban có vảy không đối xứng.
• Patch test nếu bạn nghi ngờ viêm da tiếp xúc dị ứng.
• Các phương pháp điều trị tại chỗ và toàn thân.
Các dạng bệnh chàm thường gặp
Bệnh chàm là một dạng phản ứng ở da chưa được hiểu rõ. Thuật ngữ có thể ám chỉ
nguyên nhân (viêm da tiếp xúc), mối liên hệ với các bệnh khác (dị ứng), biểu hiện của da
(chàm dạng đồng tiền, bệnh tổ đỉa, bệnh chàm vùng không tiết bã) hoặc sự phân bố
(chàm tĩnh mạch và bệnh chàm tiết bã). Bệnh nhân có thể có >1 loại bệnh chàm, ví dụ:
chức năng hàng rào bảo vệ da bất thường trong bệnh chàm cơ địa dẫn đến viêm da tiếp
xúc kích ứng như bệnh chàm ở bàn tay; các chất kích thích từ môi trường, chẳng hạn như
xà phòng, làm trầm trọng thêm bệnh chàm vùng không tiết bã; và viêm da tiếp xúc dị ứng
có thể chồng lên bệnh chàm tĩnh mạch.